Ik bevind me te midden van de voorbeeld-Duintuin van PWN, een tuin met hoekjes, kronkelende paden, speelse hoogteverschillen, een vijver- en een watertappunt. Met enthousiasme neemt boswachter Joeri mij vandaag mee op ontdekkingsreis door deze bijzondere plek. Deze Duintuin, aangelegd afgelopen winter en voorjaar met zand rechtstreeks uit de duinen, biedt een scala aan planten, bomen en struiken die kenmerkend zijn voor Nationaal Park Zuid-Kennemerland. "De zaden hebben nog even tijd nodig om te ontkiemen. Zodra de planten zijn ontkiemd en de tuin er klaar voor is, wordt deze open gesteld voor publiek. Waarschijnlijk is dit volgend voorjaar," vertelt Joeri opgewekt.

Hoewel de tuin op het eerste gezicht wellicht wat kaal lijkt, is het tegendeel waar. Als we goed om ons heen kijken, zien we overal plantjes uit de grond schieten en kleine beestjes rondkruipen en vliegen. De klaprozen staan in volle bloei. Opvallend genoeg groeien er al allerlei planten aan de rechterkant van de tuin, ook al is dat deel bewust niet ingezaaid. "Kijk eens wat hier allemaal al uit de grond opkomt! Dit is allemaal spontaan gegroeid, de zaden zaten al in het duinzand" aldus Joeri.

Bijzondere locatie

De locatie waar de tuin nu staat, was voorheen onderdeel van de drinkwater winning. De drinkwaterwinning is in 2002 beëindigd. Als we achterom kijken, zien we niet alleen de gebouwen uit die tijd, maar ook hoogteverschillen. De voorbeeld-Duintuin was vroeger een sprang, een laag gelegen plek waar het water van hoger gelegen gebieden naar toe werd geleid om vervolgens te worden opgeslagen. De watertoren diende als een soort van bovendruk.

Verscheidenheid aan grond en leven

Net zoals in het Nationaal Park, is de Duintuin samengesteld uit verschillende soorten grond. Links ligt de zeereepkant. Het zand aan deze kant bevat meer kalk, dan het zand aan de rechterkant van de tuin waaraan humus is toegevoegd, de binnenduinrand. Dit verschil in bodemsoort creëert ruimte voor een diversiteit aan planten. Zo groeien aan de zeereepkant planten die meer kalk nodig hebben zoals slangenkruid en teunisbloem.

Alles wordt hergebruikt

We staan gebogen over de vijver en zien allerlei kleine beestjes in en op het water, waaronder schaatsenrijders. Libellen scheren boven het wateroppervlak, terwijl aan de overkant een kwikstaartje drinkt. Joeri vertelt enthousiast: "Het water in de vijver komt rechtstreeks uit ‘t Wed. Ik ben heel benieuwd welke waterplanten hier opkomen. De stenen die hier liggen, werden voorheen gebruikt op de grote markt van Haarlem. Doordat we ze wat verder uit elkaar hebben geplaatst, ontstaat er ruimte tussen de voegen, waar ook planten kunnen groeien. Ook de ronde bank is gemaakt van oude stoeptegels. We proberen zoveel mogelijk te hergebruiken."

Insectentotems

Opvallende blikvangers in de tuin zijn de versierde kale beuken boomstammen uit het duin. We zien allerlei beestjes op en rond de boomstammen. "In de kleine gaatjes nestelen solitaire bijen, bijen die alleen leven in plaats van in groepen. Het duurt 11 maanden voordat de bijen in het nest volwassen worden en uitvliegen. Vervolgens leven ze enkele weken. Dit verschilt wel per soort. Sommige bijen of wespen overwinteren. Hoewel sommige dieren zoals de specht de nesten plunderen, zijn ze gelukkig met veel. En wat veel mensen niet weten; de meeste bijen nestelen in de grond. Ongeveer 70% van de stammen zijn gemaakt door het leerteam van PWN, studenten die gepaste ondersteuning krijgen en werkervaring opdoen. Ze vonden het heel leuk om hieraan bij te dragen en wij waren blij met hen", vertelt de boswachter.

Een perfecte match

De overvloed aan planten in de tuin trekt veel beestjes aan. Sommige insectensoorten zijn zelfs afhankelijk van specifieke planten voor hun voortbestaan. Deze planten worden waardplanten genoemd, zoals bijvoorbeeld het duinviooltje voor de kleine parelmoervlinder. Joeri: "Het blijft een verrassing welke planten hier uiteindelijk zullen opkomen. Afhankelijk van de omstandigheden duurt het voor sommige zaden 1 of 2 jaar voordat ze ontkiemen. Het ontkiemen zelf gaat vaak in een week. Zaadmengsels bevatten vaak dominante zaden, die andere zaden kunnen verdringen. Daarom raad ik altijd aan om planten per soort te zaaien, bij voorkeur inheemse planten die van nature in de directe omgeving voorkomen. Zaden uit Limburg kunnen andere genen hebben, waardoor ze bijvoorbeeld op een ander moment bloeien, waardoor je mismatches krijgt in de natuur en dit wil je zoveel mogelijk voorkomen."

Inspiratie voor eigen Duintuin

In het voorjaar van 2024 gaat de tuin open voor het publiek. "Deze Duintuin is bedoeld als voorbeeldtuin. Ik kijk uit naar bezoekers die hier straks inspiratie op kunnen doen voor hun eigen tuin. Als je je tuin wil vergroenen en zo de biodiversiteit wil helpen vergroten, kun je nu al beginnen met een grondtest, die verkrijgbaar is bij het tuincentrum. Zo kun je ontdekken welke grond in jouw tuin ligt en welke planten daar goed gedijen. Hoe geweldig zou het zijn als steeds meer mensen kiezen voor inheemse planten, zodat de originele natuur van het Nationaal Park Zuid-Kennemerland op deze manier zich steeds verder verspreidt?"

Tekst en beeld: Mathilde Lawalata