Het is herfst en de dagen worden geleidelijk aan korter. Met de ingang van de wintertijd op 27 oktober is het ’s avonds een uur korter licht. Tenminste dat geldt voor ons. Voor dieren zit dat anders, die houden zich aan het ritme van de zon. Dat betekent dat we vanaf zonsopkomst het duin in kunnen en dat de duinen bij zonsondergang sluiten, want daarna zijn de duinen het domein van de dieren. Maar waarom is dat eigenlijk? En welke tijd bedoelen we met zonsopgang en zonsondergang?

Na zonsondergang is het nog ruim een half uur ‘licht’

Vandaag, donderdag 10 oktober, gaat de zon om 18:57 uur onder en morgen, op 11 oktober, komt de zon om 8.00 uur op. Dit betekent niet dat het dan ook donker is. De schemertijd duurt nog zeker een half uur tot drie kwartier, pas daarna is het echt donker. En ook in de ochtend gloort het licht al over de toppen van de duinen, voordat de zon echt opkomt. In de maand november verschuift de zonsopkomst en de zonsondergang elke dag met één á twee minuten. Op 21 december, de kortste dag van het jaar, openen de duinen pas om 8:46 uur en sluiten ze al om 16:31 uur. Op de website van het KNMI vind je de tijden van zonsopkomst en zonsondergang.

Tip: op je telefoon vind je in de meeste weerapps ook de tijden van zonsopkomst en zonsondergang.

Veel dieren actief in de schemertijd

Bij schemer worden veel dieren actief. Denk aan vleermuizen, uilen, reeën en vossen. Ze komen uit hun schuilplaats en scharrelen een kostje bij elkaar. Vleermuizen gaan op zoek naar insecten en uilen naar muizen. Reeën zijn zeer schuwe dieren en schrikken bij het minste of geringste op. Juist in de herfst wanneer het voedsel schaarser wordt, is het belangrijk dat zij genoeg energie opdoen om de winter door te komen. Het felle licht van een fietslamp jaagt de dieren op en verstoort de rust.

Konijnen in de schemering

Een konijn voelt zich het veiligst in de schemering. Konijnen zijn prooidieren waardoor ze constant op hun hoede zijn voor roofdieren. Tijdens de schemering zijn de lichtomstandigheden niet ideaal voor roofdieren waardoor het relatief veilig is om het hol te verlaten en te grazen. Daarmee vallen ze onder de ‘schemeractieve’ dieren. Dit patroon van activiteit heeft wilde konijnen de grootste overlevingskans bezorgd. Dit is zo ontstaan uit noodzaak. Er is overdag veel activiteit van mensen en andere diersoorten, terwijl ’s nachts de meeste roofdieren jagen. Laat de schemering voor de konijnen en vertrek dus voor zonsondergang uit het duingebied.

Kom jij overdag? Dan benutten de dieren de schemer en nacht

De mens is verbonden met de natuur, we zijn natuur. Houd daarom rekening met het ritme van de seizoenen en de dieren en pas het tijdstip van je ochtendduik, avondwandeling of sportactiviteit hierop aan.

Tekst: Simone de Maat, boswachter PWN
Beeld: Coen van Oosterom