September en oktober zijn de maanden van de hertenbronst. In deze tijd doen de mannetjes onder de damherten veel moeite om indruk te maken op de hinden en op hun rivalen. Ze doen dat door te ‘burlen’; een imposant grommend oergeluid dat je minstens één keer in je leven gehoord moet hebben. In de strijd om de gunst van de hinden kan het af en toe leiden tot flinke knokpartijen, waarbij ze elkaar met hun geweien te lijf gaan. Een imposant schouwspel!

Razende hormonen

De hertenbronstexcursies zijn – vanwege het beperkte aantal mensen wat mee kan – meestal vrij snel volgeboekt, maar je kunt natuurlijk ook zelf het gebied in gaan. In de bronsttijd zijn de mannetjes zo vol van razende hormonen dat ze zich weinig van hun omgeving aantrekken. De kans dat je ze te zien krijgt, is dus behoorlijk groot.

Als je rustig bent en goed luistert, dan hoor je niet alleen het burlen, maar ook gehijg, gesnuif en gekletter van geweien, want het gaat er soms hard aan toe. In de zandige bosgrond kom je soms ook kuilen tegen, waar de mannetjes met hun hoeven hebben staan schrapen, zich klaarmakend voor de aanval op hun rivaal.

Imponeren

De gevechten tussen rivaliserende mannetjes zijn meestal niet ernstig. Het zijn rituelen die vooral bedoeld zijn om te imponeren en om aan de hinden te laten zien wie voor sterk nageslacht kan zorgen. Degene die als winnaar uit het gevecht komt, heet plaatshert. Hij mag zijn harem, die soms wel uit 10-20 hinden bestaat, dekken.

Uitgeput

Tegen het einde van de bronsttijd zijn de meest actieve mannetjes zo afgepeigerd, dat ze letterlijk van uitputting niet meer op hun benen kunnen staan. Dat is niet zo gek, want door alle inspanning is hun lichaamsgewicht soms wel tot dertig procent afgenomen.

Tekst: Eveline blok, boswachter bij Natuurmonumenten