Vorige maand las u hoe bij beheerder PWN prunushaarden handmatig uitgetrokken en -gestoken werden door vrijwilligers. Dit keer vertelt boswachter Ina Roels, in haar 3-delige blog over duinbeheer, wat een gezonde kudde schapen in de strijd tegen de prunus serotina kan betekenen:

“De voorbije jaren hebben we goede vorderingen gemaakt met de bestrijding van Amerikaanse vogelkers. Alle besdragende bomen zijn uit het duin verwijderd. Nu worden de jonge exemplaren aangepakt. Dat is zo mogelijk nog een grotere uitdaging: het zijn er heel veel, ze groeien vrijwel in het hele duingebied en ze groeien heel snel. Na 4 jaar kunnen ze zelf weer voor nakomelingen zorgen en dat willen we natuurlijk voorkomen.

Bij PWN gebeurt de bestrijding van de kleine Amerikaantjes volgens een strikte werkverdeling tussen aannemer, vrijwilligers en schaap. Elk heeft zijn eigen specialisme en met de boswachter wordt afgesproken wie wat wanneer en waar doet.

4 jaar lang 3x per jaar

Schapen zijn prima geschikt om kleine prunus op te eten. Zeg maar: tot formaatje kniehoog. Kiemplantjes, net uit de kersenpit, zijn in 1 hap voor altijd weg. Een plant van iets groter formaat moet een aantal keer helemaal kaal gevreten worden voor hij niet meer teruggroeit.

Ideaal 4 jaar lang minimaal 3 keer per jaar helemaal kaal...

Amerikaanse vogelkers is namelijk zo sterk en veerkrachtig dat hij er anders alsnog in slaagt zich wonderbaarlijk snel te herstellen, te gaan bloeien, bessen te dragen en zich weer verder te verspreiden!

Schoonebeekers en Veluwse heideschapen

Om het graaswerk te doen beschikt PWN over een prachtige kudde van 300 Schoonebeeker- en Veluwse heideschapen. Dat zijn sterke oud-Hollandse rassen die het prima doen op de schrale duinvegetatie.

Het hele groeiseizoen – vanaf het verschijnen van het eerste groene prunusblaadje tot diep in de herfst- is de kudde in de Kennemerduinen te vinden.

Vaste bezoekers werden misschien al overlopen door de kudde, of kwamen haar vreedzaam grazend, begeleid door herder Regina en haar honden, ergens langs het wandelpad tegen. Een tijdloos, oer-romantisch beeld.

Dan werd de kudde wellicht net verhuisd van de ene naar de andere prunushaard. Het grootste deel van de tijd staat de kudde echter omringd door prunusstruikjes achter een stroomraster.

Als als we zeker zijn dat alle prunusstruiken kaalgevreten zijn verhuist de kudde naar de volgende ingerasterde locatie. In vaktaal noemen we dat ‘drukbegrazing’.

Herder Regina zorgt voor het plaatsen van de rasters, de aansturing van de vrijwilligers die haar daarin bij staan en kijkt ondertussen ook nog nauwlettend toe op welzijn en gezondheid van de dieren.

Schapen, ook sterke oud-Hollandse rassen, staan er om bekend dat ze veel zorg nodig hebben. En vrij veel eten. En als dat eten op is moeten ze onmiddelijk naar een ander stuk duin verhuisd worden, want schapen kunnen heel slecht zonder eten... Blijkt ook nog dat de Amerikaanse vogelkers niet bepaald lekker en, ook een beetje giftig is.

Met name vroeg in het seizoen bevat de plant veel gifstoffen en mogen de schapen er maar met mate van eten. Hun dieet moet dan voldoende andere planten bevatten. De begeleiding van een ervaren, toegewijde herder is dus heel belangrijk.

Gedoe maar gewaardeerd.

Prunusbestrijding met schapen is dus eigenlijk een heel gedoe. Desondanks kiest PWN heel bewust voor schapen. Wat aanvankelijk als proef begon, heeft zich in 10 jaar gaandeweg ontwikkeld tot een, doelmatige bestrijdingsmethode met zoveel voordelen voor het duin en zijn bezoekers dat we het gedoe er gewoon bij nemen!

Waar de schapen de prunus bestreden hebben kunnen het duingrasland en-struweel zich heel snel herstellen. Bomen staan er vrijwel onveranderd bij. Mos- en korstmosvelden zijn opengetrapt maar nog aanwezig. De schapen hebben veel kruidachtigen, grassen opgegeten, maar omdat de zaden nog in de grond zitten en de bodem nog intact is gaat het herstel goed en vrij snel. Daar zijn wij als beheerder blij mee. Verder bleek dat u als bezoeker de kudde ook wel kon waarderen. Het Nationaal Park Zuid- Kennemerland kent bijna 2 miljoen bezoekers per jaar. Uit enquetes blijkt dat velen onder u hier rust en stilte zoeken. In tegenstelling tot de meeste machines doen de schapen hun werk in alle rust en stilte. En terwijl zij keihard aan het werk waren, kwam u langs gewandeld en u genoot van hun aanwezigheid.

Dat is ons als beheerder natuurlijk ook veel waard.

PS: In de periodes dat de kudde niet wordt ingezet voor de bestrijding van Amerikaanse vogelkers begraast ze bermen, parken en bosterreinen in de aanpalende gemeente Bloemendaal en bij partner Staatsbosbeheer. Ook zijn er regelmatig leuke educatieve activiteiten waarbij u kan kennismaken met de Kennemer schaapskudde, de herder en haar honden. Kijk daarvoor op www.np-zuidkennemerland.nl

Foto: Ruud Maaskant Tekst: Ina Roels