Boswachter Rien van Staatsbosbeheer: "Op een warme zwoele middag sta ik bij een klein vennetje in Middenduin. Het is eind mei en de natuur gonst van het leven, de kleine karekiet zingt, je ziet de eerste riet orchissen de grond uit komen en alles ruikt naar voorjaar. Opeens vliegt er razend snel een beest langs me heen."

"Het was geen vogel… maar wat wel? Het was langwerpig en een centimeter of zes groot. Ik zag blauw, groen en het had twee paar vleugels. Een libel!

Koning van het insectenrijk

In de afgelopen 300 miljoen jaar is de libel nauwelijks veranderd. Ze zijn alleen een heen stuk kleiner geworden, maar de bouw is het zelfde, slimme dieren dus. Libellen zijn wat mij betreft de meest fascinerende beesten die er zijn. Ze zijn geniaal gebouwd met hun grote borst stuk en 2 paar ijzersterke vleugel. Dit maakt dat er geen insect is wat zo goed kan vliegen als een libel. Een kop met enorme ogen en kaken waarmee ze andere kleine insecten eten. En dan niet het lange achterlijf te vergeten opgebouwd uit meerdere kleine deeltje(segmenten), vaak met mooie patronen en kleuren. De libel is de koning van het insectenrijk!

Lantaatje, foto: Tjomme Fernout

Libel of juffer?

Er is nog wel wat verwarring tussen die twee, laten we dat eerst een de wereld uit helpen. De orde der libellen bestaat namelijk uit twee onder-orden: Zygotera en Anisoptera makkelijker gezegd, juffer en echte libel. Echte libellen hebben vaak een steviger achterlijf. Ook de kop is stuk groter als bij juffers. De ogen raken elkaar bijna boven op de kop. Naast de grote is het duidelijkste kenmerk dat echte libellen in rust de vleugels spreiden of zelfs iets naar beneden hangen.

Allereerst zijn juffers een heel stuk kleiner dan echte libellen. Juffers hebben een lang en dun achterlijf. In tegenstelling tot echte libellen hebben ze de vleugels in rust langs hun achterlijf samengeklapt. De ogen van een juffer zijn duidelijk 2 losse bolle ogen die elkaar niet raken.

Waterland – libellenland

Libellen komen over de hele wereld voor, van hoog gebergtes tot in de tropen en alles daar tussen. Wereldwijd vliegen er ongeveer 6000 soorten rond, in Nederland 64. Nederland is een echt libellen land. De libel is namelijk afhankelijk van water, hier zet ze haar eitjes in af en groeien de larven in op, dit kan soms wel drie jaar duren. Water hebben we genoeg en in veel soorten en maten. Zo hebben we snel stromende beekjes in Zuid-Limburg, grote wateren met riet in Friesland en kleine vennetjes in de duinen. Elk soort water brengt weer zijn eigen soorten met zich mee.

Zwarte heidelibel

Libellen in de duinen

In Middenduin zit het langs de zanderijvaart en het bollenveld vol met libellen. Zo vind je er de viervlek een echt libel uit de familie korenbouten. Deze libel heeft op elk vleugel paar vier vlekken en daartussen een lichte oranje gloed.

Een van de meest voorkomende juffers is het lantarentje. Deze juffer kom je in bijna heel Europa tegen komen. Deze juffer is bijna compleet zwart/bruin, alleen zijn achterlijf punt is blauw. Om precies te zijn het 8e segment(deeltje). Zo komt die dus ook aan zijn naam, het is net een vliegende lantaarnpaal.

Zelf libellen zien?

Waar water is zijn vaak libellen! Ga gewoon een rustig aan de kant van de sloot staan en kijk een of je libellen voorbij ziet vliegen of stilletjes op het riet ziet zitten. Maar ook in de vijver in de tuin of in het park kan je deze schitterende insecten tegen komen. Libellen zetten niet vak stil dus zijn soms moeilijk op naam te brengen. Probeer ze eens op de foto te zetten, door in te zoemen kan je ze dichterbij halen en misschien wel op naam brengen.

Wil je nou een opstapje in de wereld van de libellen? Zondag 10 juli organiseert de KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland een gratis excursie in Middenduin. Tijdens deze excursie zullen experts je alles vertellen over deze insecten.

Op de site van De Vlinderstichting is van alles over libellen te vinden en hoe je ze in je tuin kan krijgen. Vind je libellen zou heel interessant, ga dan opzoek naar het boek Libellen van Europa van Klaas-Douwe B. Dijkstra."

De libelle bovenaan de pagina is de Viervlek. Foto: Tjomme Fernout